Ĉe la koro de la tero, Edgar Rice Burroughs [read e book .TXT] 📗

de la Nuboj?”, mi demandis.

“Laŭdire ili estas videblaj el duono de Pelucidaro,” li respondis.

“Kiel granda estas Pelucidaro?”, mi demandis, scivola, kian teorion tiuj primitivuloj havas pri la formo kaj konsisto de sia mondo.

“La maharoj asertas ĝin sfera, kiel la interno de tola-ŝelo”, li klarigis, “sed tio estas ridinda, ĉar se vera, ni refalus, se ni vojaĝus en iu ajn direkto, kaj la tuta akvo de Pelucidaro fluus al unu loko kaj dronigus nin. Ne, Pelucidaro estas tute plata kaj etendiĝas neniu-scias-ĝis-kie ĉiudirekte. Ĉe la rando, kiel raportis kaj pludiris al mi miaj prapatroj, estas granda muro, kiu retenas la Teron kaj akvon de forfalo en la brulantan maron, sur kiu flosas Pelucidaro; sed mi neniam iris tiel malproksimen de Anorok por propraokule vidi tiun muron. Tamen, estas tute racie kredi tion vera, dum enestas neniom da racio en la stulta kredo de la maharoj. Laŭ ili, pelucidaranoj sur la kontraŭa flanko ĉiam troviĝas inversigitaj!”, kaj Ĵa eksplode ridis pri la nura ideo.

Klare videble, la homa popolo en la interna mondo ne multe evoluis koncerne klerecon, kaj fonto de mizero estis la konstato, ke la malbelaj maharoj tiom superas ilin. Mi primeditis, kiom da epokoj Perry kaj mi bezonus por levi tiujn homojn el sia nescio, se trafus nin tiu tasko.

Kaj tiam venis en mian kapon, ke tio estas favora okazo—ke mi povus fari malgrandan komencon ĉe Ĵa, mia amiko, kaj per tio kontroli la efikon de mia instruado al pelucidarano.

“Ĵa,” mi diris, “kion vi dirus, se mi informus vin, ke la mahara teorio pri la formo de la mondo estas ĝusta?”

“Mi dirus,” li respondis, “ke vi aŭ estas stultulo aŭ prenas min por stultulo.”

“Sed Ĵa,” mi insistis, “se ilia teorio estas malĝusta, kiel vi klarigas, ke mi povis trapasi la Teron de la ekstera krusto al Pelucidaro. Se via teorio ĝustas, ekzistas nur maro de flamoj sub ni, en kiu neniu popolo povus vivi, sed mi venas el granda mondo tie, plena da homoj, bestoj, birdoj kaj fiŝoj en vastaj oceanoj.”

“Vi loĝas sur la suba flanko de Pelucidaro kaj ĉiam marŝas kun la kapo malsupre?”, li rikanis. “Kaj se mi kredus tion, amiko, mi estus vere freneza.”

Mi klopodis klarigi al li la graviton, kaj per la ekzemplo de faligita frukto mi ilustris la neeblecon, ke korpo falu de sur la Tero en kiuj ajn cirkonstancoj. Li aŭskultis tiel atenteme, ke mi supozis fari veran impreson, tiel, ke naskiĝas en li pensfadeno, laŭ kiu li kondukiĝos al parta ekkono de la vero. Sed mi eraris.

“Via propra ilustraĵo,” li diris finfine, “pruvas la falsecon de via teorio.” El sia mano li faligis frukton al la tero. “Vidu,” li diris, “sen apogo, eĉ tiu frukteto falas, ĝis ĝi trafas ion, kio haltigas ĝin. Se Pelucidaro ne estus subtenata sur la maro de flamoj, ankaŭ ĝi falus, kiel la frukto—vi pruvis ĝin mem!” Li venkis tiufoje—mi vidis tion en liaj okuloj.

La tasko ŝajnis nefarebla, do mi rezignis pri ĝi, almenaŭ provizore, ĉar kiam mi konsideris la necesan klarigon pri nia sunsistemo kaj la universo, mi ekkomprenis la vanecon provi bildigi al Ĵa aŭ iu ajn alia pelucidarano la sunon, la lunon, la planedojn kaj la sennombrajn stelojn. Kiuj naskiĝis en la interna mondo, konceptus tiajn aferojn tiel malbone, kiel niaj malfortaj mensoj povas prezenti al si konceptojn kiel “spaco” kaj “eterneco”.

“Nu, Ĵa,” mi diris, “egale, ĉu ni marŝas kun la piedoj supre aŭ malsupre, jen ni estas, kaj la plej grava demando ne estas, de kie ni venis, sed kien ni iras nun. Mi estus tre dankema, se vi povus gvidi min al Futra, kie mi redonos min en la manojn de la maharoj, por ellabori kun miaj amikoj la fuĝplanon, kiun la sagotoj interrompis, kiam ili amasigis nin kaj pelis nin al la areno por spekti la punon al la sklavoj, kiuj mortigis la gardiston. Prefere mi neniam estus forlasinta la arenon, ĉar miaj amikoj kaj mi eble jam nun efektivigus nian fuĝon, dum ĉi tiu malfruiĝo eble signifos frakasiĝon al niaj planoj, kies plenumiĝo dependas de la plua dormo de la tri maharoj kuŝantaj en la kavo sub la konstruaĵo, kie ni estis malliberuloj.”

“Vi volas reiri al kaptiteco?” kriis Ĵa.

“Miaj amikoj estas tie,” mi respondis, “krom vi, miaj solaj amikoj en Pelucidaro. Kion alian mi faru en tiaj cirkonstancoj?”

Dum momento li meditis en silento. Tiam li malgaje balancis sian kapon.

“Kuraĝa homo kaj bona amiko devus tion fari”, li diris, “sed ĝi ŝajnas tute stulta, ĉar la maharoj tutcerte kondamnos vin al morto pro la forkuro, do vi plenumos nenion por viaj amikoj per reveno. Neniam dum mia tuta vivo mi aŭdis pri eksa malliberulo, kiu memvole revenis al la maharoj. Nur malmultaj eskapas ilin, kvankam kelkaj sukcesas, kaj tiuj preferus morti ol esti rekaptitaj.”

“Mi ne vidas alian vojon, Ĵa,” mi diris, “kvankam mi certigas al vi, ke mi preferus iri al Ŝeolo pro Perry ol al Futra. Sed Perry estas tro pia, ol ke mi iam verŝajne devus savi lin el tiu loko.”

Ĵa demandis al mi, kio estas Ŝeolo, kaj post kiam mi laŭpove klarigis, li diris: “Vi parolas pri Molop-az, la flamanta maro sub Pelucidaro. Ĉiuj mortintoj, kiujn oni metas en la teron, iras tien. Pecon post peco ilin forportas al Molop-az la demonetoj, kiuj loĝas tie. Ni scias tion, ĉar kiam oni malfermas tombojn, la kadavroj troviĝas aŭ parte aŭ tute forportitaj. Tial, ni anorokanoj metas niajn mortintojn en altajn arbojn, kie la birdoj povas trovi ilin kaj porti ilin pecon post peco al la Mortomondo super la Lando de Vasta Ombro. Se ni mortigas malamikon, ni metas lian korpon en la teron, por ke ĝi iru al Molop-az.”

Dum ni parolis, ni marŝadis supren tra la kanjono, per kiu mi malsupreniris al la granda oceano kaj la sitiko. Ĵa faris sian eblon por persvadi min ne reiri al Futra, sed kiam li konstatis mian neŝanceleblan intencon iri, li konsentis gvidi min al loko, de kiu mi povos vidi la ebenaĵon, kie kuŝas la urbo. Mi miris trovi tute mallonga la distancon ek de la plaĝo, kie mi retrovis Ĵa. Mi evidente malŝparis multe da tempo, sekvante la kurbiĝojn de serpentuma kanjono, dum trans la altaĵo kuŝis Futra, al kiu mi ŝajne plurfoje proksimiĝis.

Kiam ni atingis la verton de la altaĵo kaj ekvidis la granitajn pordegoturojn, nur punktojn sur la florplena ebenejo malsupre, Ĵa lastfoje penis persvadi min rezigni pri mia freneza celo kaj reveni kun li al Anorok, sed mia decido restis firma, do li fine adiaŭis min, plene certa, ke li rigardas min la lastan fojon.

Mi bedaŭris disiĝi de Ĵa, ĉar mi jam tre forte amikiĝis kun li. Kun lia kaŝita urbo sur la insulo Anorok kiel bazo kaj liaj sovaĝaj militistoj kiel eskorto, Perry kaj mi povus fari multe da esplorado, kaj mi esperis poste reiri al Anorok, se nia fuĝplano sukcesus.

Sed restis unu gravega afero unue farenda—almenaŭ por mi la plej grava afero—trovi Dian la Bela. Mi volis senkulpigi min pro la insulto, kiun mi pro nescio faris al ŝi, kaj mi volis, nu, mi volis revidi ŝin kaj esti kun ŝi.

Laŭ la montodeklivo mi malsupreniris sur la ravan florkampon kaj transiris la ondantan pejzaĝon al la senombraj obeliskoj, kiuj gardas la vojojn al la subtera Futra. Kvaronan mejlon de la plej proksima enirejo, min ekvidis la sagota gardistaro, kaj kvar el la gorilohomoj fulmrapide sturmis al mi.

Kvankam ili minacis per siaj lancoj kaj kriis kiel sovaĝuloj, mi tute ne atentis ilin kaj trankvile plumarŝis al ili, kvazaŭ nekonscia pri ilia ekzisto. Mia konduto efikis al ili ĝuste laŭ miaj esperoj, ĉar kiam ni interproksimiĝis, ili ĉesigis sian sovaĝan kriadon. Ili evidente atendis, ke vidinte ilin, mi tuj turniĝos kaj forkuros, tiel donante al ili tion, kion ili plej ŝatis: moviĝantan celobjekton, al kiu ĵeti siajn lancojn.

“Kion vi faras ĉi tie?” kriis unu, kiu poste rekonis min. “Ho! Estas la sklavo, kiu pretendas esti el alia mondo—kaj kiu fuĝis, kiam la dago amokis en la amfiteatro. Sed kial vi revenis, post via sukcesa fuĝo?”

“Mi ne ‘fuĝis’,” mi respondis. “Mi forkuris nur por eviti la dagon, kiel aliaj, kaj venis en longan montpasejon, konfuziĝis kaj perdis la vojon en la antaŭmontetoj ekster Futra. Kaj nur nun mi trovis la revenan vojon.”

“Kaj vi revenas libervole al Futra!” ekkriis unu gardisto.

“Al kiu alia loko mi iru?” mi demandis. “Mi estas fremdulo en Pelucidaro kaj ne konas alian lokon ol Futra. Kial mi ne dezirus esti en Futra? Ĉu oni ne bone nutras kaj bone traktas min? Ĉu mi ne estas feliĉa? Kiu povus deziri pli bonan sorton?”

La sagotoj gratis al si la kapon. Ĉio ĉi estis io nova por ili, do, ĉar ili estis nur stultaj brutoj, ili kondukis min al siaj mastroj, kiuj laŭ ili pli kompetente solvos la enigmon de mia reveno, ĉar por ili mem ĝi restis ankoraŭ enigmo.

Mi diris tion al la sagotoj por kaŝi la spuron de mia fuĝplano. Se ili kredus min sufiĉe kontenta pri mia sorto en Futra por libervole reveni post tiel bonega ebleco eskapi de ili, ili ne kredus, eĉ dum momento, ke mi okupiĝos pri la aranĝado de denova fuĝo tuj post mia reveno al la urbo.

Do ili kondukis min antaŭ ŝliman maharon, kiu tenis sin sur ŝlima roko en la granda ĉambro, kiu estis ĝia oficejo. Per siaj fridaj reptiliaj okuloj la estaĵo ŝajnis trabori la maldikan plakon de mia trompado kaj legi miajn plej intimajn pensojn. Ĝi atentis la historion, kiun la sagotoj diris pri mia reveno al Futra, rigardante la lipojn kaj fingrojn de la gorilohomoj dum la rakontado. Poste ĝi pridemandis min pere de unu sagoto.

“Vi diras, ke vi revenis al Futra memvole, ĉar vi kredas vin pli sekura ĉi tie ol aliloke—ĉu vi ne scias, ke vi povus ĉiam ajn esti selektita por perdi vian vivon en la intereso de la avanaj sciencaj esploroj, pri kiuj niaj kleruloj daŭre okupiĝas?”

Mi nenion sciis pri tia afero, sed mi opiniis plej saĝe, ke mi ne konfesu tion.

“Mi ne estus en pli granda danĝero ĉi tie,” mi diris, “ol nuda kaj nearmita en la sovaĝaj ĝangaloj aŭ la solecaj ebenaĵoj de Pelucidaro. Fakte, mi kredas min tre bonŝanca entute reveni al Futra. Unufoje mi apenaŭ evitis la morton inter la dentoj de grandega sitiko. Ne, mi certe estas pli sekura en la manoj de la inteligentaj estaĵoj, kiuj regas Futra. Tiel estas almenaŭ en mia propra mondo, kie homoj kiel mi regas ĉion. Tie, la plej altaj homaj popoloj protektas kaj gastigas la fremdulojn ĉe si, kaj estante fremdulo ĉi tie, mi kompreneble atendis ricevi simile komplezan traktadon ĉi tie.”

La maharo silente rigardis min dum iom da tempo post miaj eldiroj, kaj la sagoto tradukis miajn vortojn al sia mastro. La estaĵo ŝajnis profunde pensi. Fine li komunikis ian mesaĝon al la sagoto. Tiu lasta turniĝis, gestis, ke mi sekvu, kaj foriris el la ĉeesto de la rampulo. Malantaŭ mi kaj ambaŭflanke de mi marŝis la ceteraj gardistoj.

“Kion ili faros al mi?” mi demandis al la ulo dekstre de mi.

“Vi aperos antaŭ la erudiciuloj, kiuj pridemandos vin pri la stranga mondo, el kiu vi pretendas veni.”

Post momento de silento li denove turnis sin al mi.

“Ĉu vi eble scias,” li demandis, “kion la maharoj faras al sklavoj, kiuj mensogas al ili?”

“Ne,” mi respondis, “kaj tio tute ne interesas min, ĉar mi tute ne intencas mensogi al la maharoj.”

“Do vi gardu vin antaŭ tio, ke vi rerakontu la fabelon, kiun vi ĵus diris al Sol-to-to—ha, alia mondo, kie regas homoj!” li rikanis definitivece.

“Sed estas vero,” mi insistis. “De kiu alia loko mi venis? Mi ne estas el Pelucidaro. Ĉiu povas vidi tion eĉ per duono de okulo.”

“Nu, estas via malbona ŝanco,” li rimarkis seke, “ke oni eble juĝos vin ne per tuta, sed duona okulo.”

“Kion ili faros al mi,” mi demandis, “se ili rifuzos kredi min?”

“Eble ili kondamnos vin al la areno, aŭ al la fosaĵoj por la eksperimentoj de la erudiciuloj,” li respondis.

“Kaj kion ili farus al mi tie?” mi persistis.

“Neniu scias, krom la maharoj kaj tiuj, kiuj iras al la fosaĵoj kun ili, sed ĉar la lastaj neniam revenas, ilia scio ne multe utilas al ili. Onidire, la erudiciuloj distranĉas siajn esplorobjektojn ankoraŭ vivaj, kaj lernas per tio multajn utilajn aferojn. Sed supozeble tio ne montriĝas tre utila al tiu, kiun oni distranĉas. Kompreneble, tio estas nur konjektoj. Postnelonge, vi verŝajne scios multe pli pri ĝi ol mi,” kaj li ridetis, dum li parolis. La sagotoj disvolvis jam grandan humursenton.

“Kaj se estos la areno,” mi daŭrigis, “kio tiam?”

“Vi vidis tiujn du, kiuj alfrontis la taragon kaj la dagon tiam, kiam vi forkuris?” li diris.

“Jes.”

“Via morto en la areno similus al tiu, kiun oni planis por ili,” li klarigis, “kvankam oni eble uzus alispecajn bestojn, kompreneble.”

“Ĉu la morto estas certa en ĉiu okazo?” mi demandis.

“Kio okazas al tiuj, kiuj foriras al la erudiciuloj, mi ne scias, kaj neniu alia scias,” li respondis, “sed tiuj, kiuj iras al la areno povas eliri vivaj kaj tiumaniere regajni sian liberon, kiel okazis al tiuj du, kiujn vi vidis.”

“Ili regajnis sian liberon? Kiel?”

“Estas kutimo de la maharoj liberigi tiujn, kiuj restas