Ĉe la koro de la tero, Edgar Rice Burroughs [read e book .TXT] 📗

vidis ion plian. Tra la malsupraj arbobranĉoj venis blekanta bando da homecaj estaĵoj, kiuj evidente kurigis la hundaron antaŭen. Laŭ ĉiuj aspektoj ili okulfrape similis la negrojn de Afriko. Ili havis tre nigran haŭton, kaj iliaj trajtoj multe similis tiujn de negroj, krom ĉe la kapo, kiu kliniĝis malantaŭen tuj super la okuloj, lasante preskaŭ neniun frunton. Proporcie kun iliaj torsoj, iliaj brakoj estis iom pli longaj kaj iliaj kruroj pli mallongaj ol ĉe homoj, kaj pli poste mi rimarkis, ke iliaj haluksoj elstaras de la piedoj ortangule—ĉar ili kutimis loĝi en arboj, kredeble. Malantaŭe ili trenis longan, maldikan voston, kiun ili uzis por grimpi, same kiel la manojn kaj piedojn.

Mi stumblante stariĝis, tuj kiam mi eltrovis, ke la luphundoj tenas la diriton for. Vidinte min, kelkaj el la sovaĝaj kreitaĵoj ĉesis timigi la bestegon kaj avide venis al mi kun la dentegoj malkovritaj kaj kiam mi turniĝis por forkuri al la arboj por denove rifuĝi inter la malsupraj branĉoj, mi vidis kelkajn el la simiohomoj saltadi kaj babilbleki en la foliaro de la plej proksima arbo.

Inter ili kaj la bestoj malantaŭ mi estis neniu vere elektinda alternativo, sed dum mi povis almenaŭ dubi pri la bonvenigo ricevota de tiuj groteskaj homparodioj, mi ne povis dubi pri la sorto, kiu atendus min sub la avidaj dentegoj de miaj ferocaj postĉasantoj.

Do mi kuregis al la arboj, intencante pasi sub tiu, kiu entenas la simiohomojn, kaj rifuĝi en alian pli malproksiman; sed la luphundoj estis tre proksimaj malantaŭ mi—tiel proksimaj, ke mi ĉesis esperi saviĝon de ili, sed jen unu el la estaĵoj en la arbo super mi svingiĝis malsupren, metante la kapon antaŭen kaj tenante la voston ligita ĉirkaŭ granda branĉo, kaj kaptante min sub la akseloj, svingis min supren inter siajn kunulojn kaj ekster danĝeron.

Tie ili komencis ekzameni min kun multe da ekscitita scivolemo. Ili esploris miajn vestaĵojn, hararon kaj karnon. Ili turnis min por eltrovi, ĉu mi havas voston, kaj kiam ili trovis min ne tiel ekipita, ili freneze ekridegis. Ili havis dentojn tre grandajn kaj blankajn kaj ebenajn, kvankam la supraj kojnodentoj estis iom pli longaj ol la aliaj kaj elstaris iomete ĉe fermita buŝo.

Ekzameninte min dum kelkaj momentoj, unu el ili eltrovis, ke miaj vestaĵoj ne estas parto de mi, kaj tiam ili ekŝiris de sur mi la vestaĵojn, pecon post peco, freneze ridegante. Simiece, ili klopodis mem surmeti la vestaĵojn, sed ili ne estis sufiĉe lertaj por la tasko, do ili rezignis.

Intertempe, mi streĉis la okulojn por ekvidi Perry, sed nenie mi povis vidi lin, kvankam estis plene videbla la aro de arboj, en kiun li unue rifuĝis. Premis min la timo, ke io okazis al li, kaj kvankam mi kriis lian nomon kelkfoje, ne venis respondo.

Fine, lacaj de sia ludado kun miaj vestaĵoj, la kreitaĵoj ĵetis ilin teren, kaj havante po unu el ili ambaŭflanke, kiu tenis min je la brako, ni ekmoviĝis per tre timiga rapideco tra la arbosuproj. Neniam antaŭe aŭ poste mi spertis tian vojaĝon—eĉ nun mi ofte vekiĝas el profunda dormo hantita de la abomena rememoro pri tiu aĉa travivaĵo.

De arbo al arbo la lertaj estaĵoj saltis kiel sciuropteroj, dum malvarma ŝvito ekkovris mian frunton, kiam mi vidis la abismojn sube, en kiujn mi ĵetiĝus, se eĉ nur unu el miaj portantoj mispaŝus. Dum ili portadis min, mil konfuzaj pensoj plenigis mian kapon. Kio okazis al Perry? Ĉu mi iam revidos lin? Kion planas la duonhomaj estaĵoj, en kies manojn mi falis? Ĉu ili estas loĝantoj de la sama mondo, en kiu mi naskiĝis? Ne! Ne povis esti. Sed kie mi do estis? Mi ne forlasis la Teron—pri tio mi certis. Tamen, mi ankaŭ ne povis akordigi la viditaĵojn kun la kredo, ke mi ankoraŭ estas en la mondo de mia naskiĝo. Suspirante, mi ĉesis pripensi la aferon.

3-a ĉapitro
NOVAJ MASTROJ

Ni vojaĝis ŝajne plurajn mejlojn tra la malluma kaj morna arbaro, antaŭ ol ni subite alvenis densan vilaĝon, konstruitan en la superaj branĉoj de la arboj. Dum ni proksimiĝis al ĝi, mia eskortanto komencis sovaĝe kriadi, kio tuj eligis respondon el la interno, kaj post momento, svarmo de estaĵoj de la sama raso kiel niaj kaptintoj alrapidis por renkonti nin. Denove mi estis en la mezo de freneze babilanta amaso. Mi estis ŝovita tien kaj reen. Ili pinĉis kaj frapis min, ĝis mia haŭto kontuziĝis, sed mi kredas, ke ili traktis min tiel ne pro krueleco aŭ malico—mi estis por ili kuriozaĵo, strangaĵo, nova ludaĵo, kaj iliaj infanecaj mensoj bezonis la aldonan atestadon de ĉiuj sentumoj por kredebligi tion, kion ili vidis per la okuloj.

Post iom da tempo ili trenis min en la vilaĝon, kiu konsistis el kelkcent krudaj loĝejoj el branĉoj kaj folioj subtenitaj de la arbobranĉoj. Inter la dometoj sterniĝis mortaj branĉoj kaj trunkoj de malgrandaj arboj, kiuj kunligis la loĝejojn en unu arbo kun tiuj en apudaj arboj, kaj tiel kelkfoje formiĝis serpentumaj stratoj. La tuta reto de loĝejoj kaj vojoj formis preskaŭ senbreĉan plankon 50 futojn super la tero.

Komence mi scivolis, kial tiuj lertmovaj estaĵoj bezonis kunligi la arbojn per tiaj pontoj, sed pli poste, kiam mi vidis la diversajn duonsovaĝajn bestojn, kiujn ili tenadis interne de la vilaĝo, mi ekkomprenis la neceson de la vojoj. Estis kelkaj sovaĝaj luphundoj samspecaj, kiajn mi laste vidis ĝenantajn la diriton, kaj multaj kapro-similaj bestoj, kies plenplenaj mamoj evidentigis la kialon de ilia tenado.

Mia gardanto haltis antaŭ unu el la dometoj, en kiun li puŝis min, kaj tiam du el tiuj estaĵoj ekkaŭris antaŭ la pordo—sendube por malebligi al mi forfuĝi, kvankam mi apenaŭ sciis, kien fuĝi.

Mi ĵus eniris la malluman internon, kiam mi ekaŭdis konatan voĉon, preĝantan.

“Perry!” mi kriis. “Kara Perry! Dank’ al Dio, ke vi saviĝis.”

“David! Ĉu povas esti, ke vi travivis?” Kaj la maljunulo stumble proksimiĝis al mi kaj forte ĉirkaŭpremis min.

Li vidis mian falon antaŭ la dirito, kaj tiam lin kaptis pluraj el la simiohomoj, kiuj portis lin tra la arbosuproj al la vilaĝo. Liaj kaptintoj tiel scivolis pri liaj vestaĵoj kiel pri miaj, kun la sama rezulto. Kiam ni rigardis unu la alian, ni ne povis ne ridi.

“Kun vosto, David,” rimarkis Perry, “vi estus tre admirinda simio.”

“Eble ni povus prunti kelkajn,” mi aldonis. “Ili ŝajnas tre laŭmodaj nun... Sed kion la simiohomoj intencas fari kun ni, Perry? Ili ne ŝajnas vere sovaĝaj. Do kiaj ili estas laŭ vi? Vi intencis klarigi tion al mi, kiam tiu hirta monstro atakis nin—ĉu vi havas ian ajn ideon?”

“Jes, David,” li respondis, “mi scias ĝuste, kie ni estas. Ni faris grandiozan eltrovon, amiko! Ni pruvis, ke la Tero estas kava. Ni trapasis la tutan terkruston al la interna mondo.”

“Perry, vi estas freneza!”

“Tute ne, David. Nia borveturilo portis nin tra la 240-mejla terkrusto sub nia ekstera mondo. En tiu loko, ĝi atingis la pezocentron de la kvincent mejlojn dika krusto. Ĝis tie ni veturis malsupren—la direkto estas nur relativa, kompreneble. En la momento, kiam niaj seĝoj inversiĝis—pro kio vi ekkredis, ke ni turniĝis kaj rapidas supren—ni trapasis la pezocentron, kaj kvankam ne ŝanĝiĝis la direkto de nia antaŭeniro, tamen, efektive, ni ekmoviĝis supren al la tersupraĵo de la interna mondo. Ĉu ne konvinkas vin la strangaj bestoj kaj plantoj, kiujn ni vidis, ke vi ne troviĝas en la mondo, kie vi naskiĝis? Kaj la horizonto—ĉu ĝi povus havi la saman strangan aspekton, kiun ni ambaŭ rimarkis, se ni ne efektive starus sur la interna supraĵo de sfero?”

“Sed la suno, Perry!” mi insistis. “Kiel la suno povus brili tra kvincent mejloj da solida terkrusto?”

“Ĉi tie ne temas pri la suno de la ekstera mondo. Ĝi estas alia suno—tute malsama suno, kiu ĵetas sian eterne tagmezan brilegon sur la supraĵon de la interna mondo. Rigardu ĝin nun, David—se vi povas vidi ĝin el la pordo de ĉi tiu domo—kaj vi vidos ĝin ankoraŭ en la centro de la ĉielo. Ni estas ĉi tie jam de multaj horoj—kaj ankoraŭ estas tagmeze.”

“Kaj tamen estas tre simple, David. Iam la Tero estis nebula maso. Ĝi malvarmiĝis, kaj dum la malvarmiĝo ĝi malgrandiĝis. Fine, maldika terkrusto de solidaĵo formiĝis sur ĝia ekstera supraĵo—ia ŝelo, sed interne de la ŝelo estis parte fandita materio kaj vaste dilatitaj gasoj. Kaj kio okazis dum la konstanta malvarmiĝo? La centrifuga forto ĵetis la erojn de materio el la nebuleca centro al la krusto, tuj kiam ili fariĝis solidaj. Oni vidas la praktikan aplikon de la sama principo ĉe la moderna senkremigatoro. Post iom da tempo restis en la grandega, vaka interno nur malgranda, supervarmega kerno de gasa materio, kiun postlasis la maldilatiĝo de la malvarmiĝantaj gasoj. La el ĉiuj direktoj egala gravita altiro de la solida krusto fikse tenis tiun luman kernon ĉe la preciza centro de la Tero. Al ĉiu parto de la interna mondo egale, ĝi radias sian ĉiam tagmezan lumon kaj brulan varmegon.”

“Ŝajnas, ke la interna mondo sufiĉe malvarmiĝis por vivteni animalan vivon nur longajn epokojn post la apero de vivo sur la ekstera krusto, sed la familiaraj formoj de animala kaj planta vivo, kiujn ni vidis ĉi tie, evidentigas, ke funkcias la samaj fortoj ankaŭ ĉi tie. Prenu ekzemple la grandan beston, kiu atakis nin. Eksterdube, ĝi estas similulo de la megaterio el la postpliocena epoko de la ekstera krusto, kies fosiliiĝintan skeleton oni trovis en Suda Ameriko.”

“Sed la groteskaj arbaruloj?” mi insistis. “Certe ili ne havas similulojn el la historio de la Tero.”

“Kiu povus diri?” li respondis. “Tiu specio povus esti kvazaŭa ĉenero inter la simioj kaj la homoj, kies postrestaĵoj ĉiuj neniiĝis en la sennombraj tertremoj, kiuj konvulsiigis la eksteran kruston, aŭ ĝi povus esti nur la rezulto de iom alispeca evolucio—ambaŭ estas tute eblaj.”

Pluan konjektadon interrompis la apero de kelkaj el niaj kaptintoj antaŭ la enirejo de la dometo. Du el ili envenis kaj eltrenis nin. La danĝeraj vojetoj kaj la ĉirkaŭaj arboj estis plenaj je nigraj simiohomoj kaj iliaj inoj kaj idoj. Eĉ ne unu portis ian ornamaĵon, armilon aŭ vestaĵon.

“Tre malalte evoluintaj,” juĝis Perry.

“Sed sufiĉe alte por kaŭzi grandan ĉagrenon al ni,” mi respondis. “Kion ili intencas fari kun ni, laŭ via supozo?”

Ni eksciis nelonge poste. Kiel ĉe nia vojaĝo al la vilaĝo, nin kaptis kelkaj el la fortikaj estaĵoj, kiuj forrapidigis nin tra la arbosuproj, dum ĉirkaŭ ni kaj malantaŭ ni kuradis babilanta, ridetanta hordo da lertmovaj nigraj simiohomoj.

Dufoje mispaŝis miaj portantoj, kaj mia koro ekĉesis bati, kiam ni ekplonĝis al tuja morto ĉe la mortaj branĉamasoj malsupre. Sed ambaŭfoje, tiuj lertaj, potencaj vostoj etendis sin kaj trovis apogajn branĉojn, kaj nek unu el ili eĉ iom malfirmigis sian tenon al mi. Efektive, ŝajnis, ke tiuj okazaĵoj ĝenis ilin neniom pli, ol frapi la piedfingron ĉe stratkruciĝo ĝenus homon de la ekstera mondo; ili nur eligis rideksplodon kaj rapidis antaŭen kun mi.

Dum longa tempo ili daŭrigis tra la arbaro—dum kiom da tempo, mi ne povis diveni, ĉar mi ankoraŭ lernadis tion, kion mia menso pli poste tre klare ekkomprenis: ke la tempo tuj ĉesas esti faktoro, kiam malaperas rimedoj por mezuri ĝin. Ni ne plu havis niajn brakhorloĝojn kaj ni vivadis sub senmova suno.

Jam estis al mi malfacile kalkuli la tempon, kiu pasis, de kiam ni trarompiĝis en la internan mondon. Pasis eble horoj, eble tagoj—kiu povus diri tion en mondo de ĉiama tagmezo! Laŭ la suno, pasis neniom da tempo—sed mi taksis, ke jam de kelkaj horoj ni troviĝas en tiu bizara mondo.

Post iom da tempo ni eliris el la arbaro sur platan ebenaĵon. Mallongan distancon antaŭ ni staris kelkaj malaltaj, rokaj montetoj. Niaj kaptintoj pelis nin al ili, kaj post mallonga tempo ili gvidis nin tra mallarĝa montpasejo en rondan valeton. Tie ili eklaboris, kaj ni baldaŭ konvinkiĝis, ke se ni ne mortos kiel okaze de romia festotago, io alia tamen mortigos nin. La konduto de niaj kaptintoj tuj ŝanĝiĝis, kiam ili eniris la naturan arenon inter la rokozaj montetoj. Ĉesis ilia ridado. Minaca krueleco vidiĝis sur iliaj bestaj vizaĝoj—elbuŝigitaj dentegoj minacis nin.

Oni metis nin en la centron de la amfiteatro, kaj la mil simiohomoj formis grandan rondon ĉirkaŭ ni. Tiam oni alportis luphundon—Perry nomis ĝin hienodono[9]—kaj oni liberigis la bestegon en la rondon kun ni. Ĝia korpo estis tiel granda kiel tiu de plenkreska dogo; ĝiaj kruroj estis mallongaj kaj potencaj; ĝiaj makzeloj estis larĝaj kaj fortaj. Malhelaj, hirtaj haroj kovris ĝiajn dorson kaj flankojn, dum ĝiaj brusto kaj ventro estis tute blankaj. Dum ĝi malrapide kaj minace alproksimiĝis al ni, ĝi prezentis aspekton tre timigan, kun suprentiritaj lipoj, kio videbligas la terure grandajn dentegojn.

Perry estis sur la genuoj, preĝanta. Mi kliniĝis kaj prenis ŝtonon. Pro mia moviĝo la besto iom retiriĝis kaj komencis rondiri ĉirkaŭ ni. Evidente iu jam antaŭe alcelis ĝin per ŝtonoj. La simiohomoj dancis supren kaj malsupren, urĝante la beston antaŭen per sovaĝaj krioj, ĝis ĝi fine vidis, ke mi ne ĵetas, kaj atake alkuris.

Ĉe Andover[10] kaj poste ĉe Yale[11], mi estis ĵetisto ĉe venkantaj basbalaj teamoj. Kaj mia rapideco kaj mia celkapablo ŝajnis fakte eksterordinaraj, ĉar la rekordo, kiun mi atingis dum mia lasta kolegia jaro, estis tiel bona, ke unu el la plej prestiĝaj grandligaj teamoj[12] en Usono faris ofertojn al mi; sed eĉ en la plej malfacila situacio, kiun mi frontis en