Latin for Beginners, Benjamin Leonard D'Ooge [easy novels to read .TXT] 📗

[1]in furōrem incidit et ipse suā manū līberōs suōs interfēcit. Post breve tempus [2]ad sānitātem reductus tantum scelus expiāre cupiēbat et cōnstituit ad ōrāculum Delphicum iter facere. Hoc autem ōrāculum erat omnium clārissimum. Ibi sedēbat fēmina quaedam quae Pȳthia appellābātur. Ea cōnsilium dabat iīs quī ad ōrāculum veniēbant.

[Footnote 1: «in furōrem incidit», went mad.]

    [Footnote 2: «ad sānitātem reductus», lit. led back to sanity.
    What in good English?]

[Illustration: HERCULES LEONEM SUPERAT]

LV. HERCULES BECOMES SUBJECT TO EURYSTHEUS[1] · HE STRANGLES THE NEME´AN LION

Itaque Herculēs Pȳthiae tōtam rem dēmonstrāvit nec scelus suum abdidit. Ubi iam Herculēs fīnem fēcit, Pȳthia iussit eum ad urbem Tīryntha[2] discēdere et ibi rēgī Eurystheō sēsē committere. Quae[3] ubi audīvit, Herculēs ad illam urbem statim contendit et Eurystheō sē in servitūtem trādidit et dīxit, “Quid prīmum, Ō rēx, mē facere iubēs?” Eurystheus, quī perterrēbātur vī et corpore ingentī Herculis et eum occidī[4] studēbat, ita respondit: “Audī, Herculēs! Multa mira[5] nārrantur dē leōne saevissimō quī hōc tempore in valle Nemaeā omnia vāstat. Iubeō tē, virōrum omnium fortissimum, illō mōnstrō hominēs līberāre.” Haec verba Herculī maximē placuērunt. “Properābo,” inquit, “et parēbō imperiō[6] tuō.” Tum in silvās in quibus leō habitābat statim iter fēcit. Mox feram vīdit et plūrīs impetūs fēcit; frūstrā tamen, quod neque sagittīs neque ūllō aliō tēlō mōnstrum vulnerāre potuit. Dēnique Herculēs saevum leōnem suīs ingentibus bracchiīs rapuit et faucīs eius omnibus vīribus compressit. Hōc modō brevī tempore eum interfēcit. Tum corpus leōnis ad oppidum in umerīs reportāvit et pellem posteā prō[7] veste gerēbat. Omnēs autem quō eam regiōnem incolēbant, ubi fāmam dē morte leōnis ingentis accēpērunt, erant laetissimī et Herculem laudābant verbīs amplissimīs.

[Footnote 1: «Eu-rys´theus» (pronounced U-ris´thūs) was king of Tī´ryns, a Grecian city, whose foundation goes back to prehistoric times.]

[Footnote 2: «Tīryntha», the acc. case of «Tīryns», a Greek noun.]

[Footnote 3: «Quae», obj. of «audīvit». It is placed first to make a close connection with the preceding sentence. This is called a connecting relative.]

[Footnote 4: «occīdī», pres. pass. infin.]

[Footnote 5: «mīra», marvelous things, the adj. being used as a noun. Cf. «omnia», in the next line.]

[Footnote 6: «imperiō», §501.14.]

[Footnote 7: «prō», for, instead of.]

LVI. SLAYING THE LERNE´AN HYDRA

Deinde Herculēs ab Eurystheō iussus est Hydram occīdere. Itaque cum amīcō Iolāō[1] contendit ad palūdem Lernaeam ubi Hydra incolēbat. Hoc autem mōnstrum erat serpēns ingēns quae novem capita habēbat. Mox is mōnstrum repperit et summō[2] cum perīculō collum eius sinistrā manū rapuit et tenuit. Tum dextrā manū capita novem abscīdere incēpit, sed frūstrā labōrābat, quod quotiēns hoc fēcerat totiēns alia nova capita vidēbat. Quod[3] ubi vīdit, statuit capita ignī cremāre. Hōc modō octō capita dēlēvit, sed extrēmum caput vulnerārī nōn potuit, quod erat immortāle. Itaque illud sub ingentī saxō Herculēs posuit et ita victōriam reportāvit.

[Footnote 1: «Iolāō», abl. of I-o-lā´us, the hero’s best friend.]

[Footnote 2: Note the emphatic position of this adjective.]

[Footnote 3: «Quod ubi», when he saw this, another instance of the connecting relative. Cf. p. 199, l. 3.]

LVII. THE ARCADIAN STAG AND THE ERYMANTHIAN BOAR

Postquam Eurystheō mors Hydrae nuntiata est, summus terror animum eius occupavit. Itaque iussit Herculem capere et ad sē reportāre cervum quendam; nam minimē cupīvit tantum virum in rēgnō suō tenēre. Hie autem cervus dīcēbātur aurea cornua et pedēs multō[1] celeriōrēs ventō[2] habēre. Prīmum Herculēs vestīgia animālis petīvit, deinde, ubi cervum ipsum vīdit, omnibus vīribus currere incēpit. Per plūrimōs diēs contendit nec noctū cessāvit. Dēnique postquam per tōtum annum cucurrerat—ita dīcitur—cervum iam dēfessum cēpit et ad Eurystheum portāvit.

Tum vērō iussus est Herculēs aprum quendam capere quī illō tempore agrōs Erymanthiōs vāstābat et hominēs illīus locī magnopere perterrēbat. Herculēs laetē negōtium suscēpit et in Arcadiam celeriter sē recēpit. Ibi mox aprum repperit. Ille autem; simul atque Herculem vīdit, statim quam[3] celerrimē fūgit et metū perterritus in fossam altam sēsē abdidit. Herculēs tamen summā cum difficultāte eum extrāxit, nec aper ūllō modō sēsē līberāre potuit, et vīvus ad Eurystheum portātus est.

[Footnote 1: «multō», §501.27.]

[Footnote 2: «ventō», §501.34.]

    [Footnote 3: «quam». What is the force of «quam» with a
    superlative?]

LVIII. HERCULES CLEANS THE AUGE´AN STABLES AND KILLS THE STYMPHALIAN BIRDS

Deinde Eurystheus Herculī hunc labōrem multō graviōrem imperāvit. Augēās[1] quīdam, quī illō tempore rēgnum Ēlidis[2] obtinēbat, tria mīlia boum[3] habēbat. Hī[4] ingentī stabulō continēbantur. Hoc stabulum, quod per trīgintā annōs nōn pūrgātum erat, Herculēs intrā spatium ūnīus diēī pūrgāre iussus est. llle negōtium alacriter suscēpit, et prīmum labōre gravissimō maximam fossam fōdit per quam flūminis aquam dē montibus ad mūrum stabulī dūxit. Tum partem parvam mūrī dēlēvit et aquam in stabulum immīsit. Hōc modō fīnm operis fēcit ūnō diē facillimē.

Post paucōs diēs Herculēs ad oppidum Stymphālum iter fēcit; nam Eurystheus iusserat eum avis Stymphālidēs occīdere. Hae avēs rōstra ferrea habēbant et hominēs miserōs dēvorābant. Ille, postquam ad locum pervēnit, lacum vīdit in quō avēs incolēbant. Nūllō tamen modō Herculēs avibus adpropinquāre potuit; lacus enim nōn ex aquā sed ē līmō cōnstitit.[5] Dēnique autem avēs [6]dē aliquā causā perterritae in aurās volāvērunt et magna pars eārum sagittīs Herculis occīsa est.

[Footnote 1: «Augēās», pronounced in English Aw-jē´as.]

[Footnote 2: «Ēlidis», gen. case of «Ēlis», a district of Greece.]

    [Footnote 3: «boum», gen. plur. of «bōs». For construction see
    §501.11.]

    [Footnote 4: «ingentī stabulō», abl. of means, but in our idiom we
    should say in a huge stable.]

[Footnote 5: «cōnstitit», from «consto».]

[Footnote 6: «dē aliquā causā perterritae», frightened for some reason.]

[Illustration: HERCULES ET TAURUS]

LIX. HERCULES CAPTURES THE CRETAN BULL AND CARRIES HIM LIVING TO EURYSTHEUS

Tum Eurystheus iussit Herculem portāre vīvum ex īnsulā Crētā taurum quendam saevissimum. Ille igitur nāvem cōnscendit—nam ventus erat idōneus—atque statim solvit. Postquam trīduum nāvigavit, incolumis īnsulae adpropinquāvit. Deinde, postquam omnia parāta sunt, contendit ad eam regiōnem quam taurus vexābat. Mox taurum vīdit ac sine ūllō metū cornua eius corripuit. Tum ingentī labōre mōnstrum ad nāvem trāxit atque cum hāc praedā ex īnsulā discessit.

THE FLESH-EATING HORSES OF DIOME´DES

Postquam ex īnsulā Crētā domum pervēnit, Hercules ab Eurystheō in Thrāciam missus est. Ibi Diomēdēs quīdam, vir saevissimus, rēgnum obtinēbat et omnīs ā fīnibus suīs prohibēbat. Herculēs iussus erat equōs Diomedis rapere et ad Eurystheum dūcere. Hī autem equī hominēs miserrimōs dēvorābant dē quibus rēx supplicium sūmere cupiēbat. Herculēs ubi pervēnit, prīmum equōs ā rēge postulāvit, sed rēx eōs dēdere recūsāvit. Deinde ille īrā commōtus rēgem occīdit et corpus eius equīs trādidit. Itaque is quī anteā multōs necāverat, ipse eōdem suppliciō necātus est. Et equī, nūper saevissima animālia, postquam dominī suī corpus dēvorāvērunt, mānsuētī erant.

LX. THE BELT OF HIPPOL´YTE, QUEEN OF THE AMAZONS

Gēns Amāzonum[1] dīcitur[2] omnīnō ex mulieribus fuisse. Hae cum virīs proelium committere nōn verēbantur. Hippolytē, Amāzonum rēgīna, balteum habuit pulcherrimum. Hunc balteum possidēre fīlia Eurystheī vehementer cupiēbat. Itaque Eurystheus iussit Herculem impetum in Amāzonēs facere. Ille multīs cum cōpiīs nāvem cōnscendīt et paucis diēbus in Amāzonum fīnīs pervēnit, ac balteum postulāvit. Eum trādere ipsa Hipporytē quidem cupīvit; reliquīs tamen Amazonibus[3] persuādēre nōn potuit. Postrīdiē Herculēs proelium commīsit. Multās hōrās utrimque quam fortissimē pugnātum est Dēnique tamen mulieres terga vertērunt et fugā salūtem petiērunt. Multae autem captae sunt, in quō numerō erat ipsa Hippolytē. Herculēs postquam balteum accēpit, omnibus captīvīs lībertātem dedit.

[Footnote 1: A fabled tribe of warlike women living in Asia Minor.]

[Footnote 2: «omnīnō», etc., to have consisted entirely of women.]

[Footnote 3: «Amāzonibus», §501.14.]

[Illustration: HERCULES ET CERBERUS]

THE DESCENT TO HADES AND THE DOG CER´BERUS

Iamque ūnus modo ē duodecim labōribus relinquēbātur sed inter omnīs hic erat difficillimus. Iussus est enim canem Cerberum[4] ex Orcō in lūcem trahere. Ex Orcō autem nēmō anteā reverterat. Praetereā Cerberus erat mōnstrum maximē horribile et tria capita habēbat. Herculēs postquam imperia Eurystheī accēpit, statim profectus est et in Orcum dēscendit. Ibi vērō nōn sine summō periculō Cerberum manibus rapuit et ingentī cum labōre ex Orcō in lūcem et adurbem Eurystheī trāxit.

Sic duodecim laborēs illī[5] intrā duodecim annōs cōnfectī sunt. Dēmum post longam vītam Herculēs ā deīs receptus est et Iuppiter fīliō suō dedit immortālitātem.

[Footnote 4: The dog Cerberus guarded the gate of Orcus, the abode of the dead.]

[Footnote 5: «illī», those famous.]

[Illustration: PUERI ROMANI]

P. CORNELIUS LENTULUS: THE STORY OF A ROMAN BOY[1] LXI. PUBLIUS IS BORN NEAR POMPE´II

P. Cornēlius Lentulus,[2] adulēscēns Rōmānus, amplissimā familiā[3] nātus est; nam pater eius, Mārcus, erat dux perītissimus, cuius virtūte[4] et cōnsiliō multae victōriae reportātae erant; atque mater eius, lūlia, ā clārissimīs maiōribus orta est. Nōn vērō in urbe sed rūrī[5] Pūblius nātus est, et cum mātre habitābat in vīllā quae in maris lītore et sub radīcibus magnī montis sita erat. Mōns autem erat Vesuvius et parva urbs Pompēiī octō mīlia[6] passuum[7] aberat. In Italiā antīquā erant plūrimae quidem villae et pulchrae, sed inter hās omnīs nūlla erat pulchrior quam villa Mārcī Iūliaeque. Frōns vīllae mūrō a maris fluctibus mūniēbātur. Hinc mare et lītora et īnsulae longē lātēque cōnspicī[8] ac saepe nāvēs longae et onerāriae poterant. Ā tergō et ab utrōque latere agrī ferācissimī patēbant. Undique erat magna variōrum flōrum cōpia et multa ingentium arborum genera quae aestāte[9] umbram dēfessīs agricolīs grātissimam adferēbant. Praetereā erant[10] in agrīs stabulīsque multa animālium genera, nōn sōlum equī et bovēs sed etiam rārae avēs. Etiam erat[10] magna piscīna plēna piscium; nam Rōmānī piscīs dīligenter colēbant.

    [Footnote 1: This story is fiction with certain historical facts in
    Cæsar’s career as a setting. However, the events chronicled might
    have happened, and no doubt did happen to many a Roman youth.]

    [Footnote 2: A Roman had three names, as, «Pūblius» (given name),
    «Cornēlius» (name of the gēns or clan), «Lentulus» (family name).]

    [Footnote 3: Abl. of source, which is akin to the abl. of
    separation (§501.32).]

[Footnote 4: «virtūte», §501.24.]

[Footnote 5: «rūrī», §501.36.1.]

[Footnote 6: «mīlia», §501.21.]

[Footnote 7: «passuum», §501.11.]

[Footnote 8: «cōnspicī», infin. with poterant, §215. Consult the map of Italy for the approximate location of the villa.]

[Footnote 9: «aestāte», §501.35.]

[Footnote 10: How are the forms of «sum» translated when they precede the subject?]

[Illustration: CASA ROMANA]

LXII. HIS LIFE ON THE FARM

Huius vīllae Dāvus, servus Mārcī, est vīlicus[1] et cum Lesbiā uxōre omnia cūrat. Vīlicus et uxor in casā humilī, mediīs in agrīs sitā, habitant. Ā prīmā lūce ūsque ad vesperum sē[2] gravibus labōribus exercent ut omnī rēs bene gerant.[3] Plūrima enim sunt officia Dāvī et Lesbiae. Vīlicus servōs regit nē tardī sint[3]; mittit aliōs quī agrōs arent,[3] aliōs quī hortōs inrigent,[3] et opera in[4] tōtum diem impōnit. Lesbia autem omnibus vestīmenta parat, cibum coquit, pānem facit.

Nōn longē ab hōrum casā et in summō colle situm surgēbat domicilium ipsīus dominī dominaeque amplissimum. Ibi plūrīs annōs[5] Pūblius cum mātre vītam fēlīcem agēbat; nam pater eius, Mārcus, in terrīs longinquīs gravia reī pūblicae bella gerēbat nec domum[6] revertī poterat. Neque puerō quidem molestum est rūrī[7] vīvere. Eum multae rēs dēlectant. Magnopere amat silvās, agrōs, equōs, bovēs, gallīnās, avīs, reliquaque animālia. Saepe plūrīs hōrās[8] ad mare sedet quō[9] melius fluctūs et nāvīs spectet. Nec omnīnō sine comitibus erat, quod Lȳdia, Dāvī fīlia, quae erat eiusdem aetātis, cum eō adhūc infante lūdēbat, inter quōs cum annīs amīcitia crēscēbat. Lȳdia nūllum alium ducem dēligēbat et Pūblius ab puellae latere rārō discēdēbat. Itaque sub clārō Italiae sōle Pūblius et Lȳdia, amīcī fidēlissimī, per campōs collīsque cotīdiē vagābantur. Modo in silvā fīnitimā lūdebant ubi Pūblius sagittīs[10] celeribus avis dēiciēbat et Lȳdia corōnīs variōrum flōrum comās suās ōrnābat; modo aquam et cibum portābant ad Dāvum servōsque dēfessōs quī agrōs colēbant: modo in casā parvā aut hōrās lactās in lūdō cōnsūmēbant aut auxilium dabant Lesbiae, quae cibum virō et servīs parābat vel aliās rēs domesticās agēbat.

[Footnote 1: The «vīlicus» was