Latin for Beginners, Benjamin Leonard D'Ooge [easy novels to read .TXT] 📗

«oppidum».

[Footnote A: The genitive plural ending «-ium» is written to mark the i-stems.]

[Footnote B: The genitive plural of «mare» is not in use.]

«241.» To decline a noun of the third declension correctly we must know whether or not it is an «i»-stem. Nouns with «i»-stems are

1. Masculines and feminines:

a. Nouns in «-ēs» and «-īs» with the same number of syllables in the genitive as in the nominative. Thus «caedēs, caedis», is an «i»-stem, but «mīles, mīlitis», is a consonant stem.

b. Nouns in «-ns» and «-rs».

c. Nouns of one syllable in «-s» or «-x» preceded by a consonant.

2. Neuters in «-e», «-al», and «-ar».

«242.» The declension of «i»-stems is nearly the same as that of consonant stems. Note the following differences:

a. Masculines and feminities have «-ium» in the genitive plural and «-īs» or «-ēs» in the accusative plural.

b. Neuters have «-ī» in the ablative singular, and an «-i-» in every form of the plural.

«243.» «Masculine and Feminine I-Stems.» Masculine and feminine «i»-stems are declined as follows:

         «caedēs», f., «hostis», «urbs», f., «cliēns», m.,
         slaughter m., enemy city retainer
  STEMS «caedi-» «hosti-» «urbi-» «clienti-»
  BASES «caed-» «host-» «urb-» «client-»

         SINGULAR TERMINATIONS
                                                            M. AND F.
  Nom. caedēs hostis urbs cliēns[1] -s, -is,
                                                                or -ēs
  Gen. caedis hostis urbis clientis -is
  Dat. caedī hostī urbī clientī -ī
  Acc. caedem hostem urbem clientem -em (-im)
  Abl. caede hoste urbe cliente -e (-ī)

         PLURAL
  Nom. caedēs hostēs urbēs clientēs -ēs
  Gen. caedium hostium urbium clientium -ium
  Dat. caedibus hostibus urbibus clientibus -ibus
  Acc. caedīs, -ēs hostīs, -ēs urbīs, -ēs clientīs, -ēs -īs, -ēs
  Abl. caedibus hostibus urbibus clientibus -ibus

    [Footnote 1: Observe that the vowel before «-ns» is long, but that
    it is shortened before «-nt». Cf. §12.2, 3.]

  1. «avis», «cīvis», «fīnis», «ignis», «nāvis» have the ablative
  singular in «-ī» or «-e».

2. «turris» has accusative «turrim» and ablative «turrī» or «turre».

«244.» «Neuter I-Stems.» Neuter «i»-stems are declined as follows:

          «īnsigne», n., «animal», n., «calcar»,
          decoration animal n., spur
  STEMS «īnsigni-» «animāli-» «calcāri-»
  BASES «īnsign-» «animāl-» «calcār-»

          SINGULAR TERMINATIONS
  Nom. īnsigne animal calcar -e or —
  Gen. īnsignis animālis calcāris -is
  Dat. īnsignī animālī calcārī -ī
  Acc. īnsigne animal calcar -e or —
  Abl. īnsignī animālī calcārī -ī

          PLURAL
  Nom. īnsignia animālia calcāria -ia
  Gen. īnsignium animālium calcārium -ium
  Dat. īnsignibus animālibus calcāribus -ibus
  Acc. īnsignia animālia calcāria -ia
  Abl. īnsignibus animālibus calcāribus -ibus

1. Review §74 and see how it applies to this declension.

2. The final «-i-» of the stem is usually dropped in the nominative. If not dropped, it is changed to «-e».

3. A long vowel is shortened before final «-l» or «-r». (Cf. §12.2.)

«245.» EXERCISES

First learn the special vocabulary, p. 292.

I. 1. Quam urbem vidēmus? Urbs quam vidētis est Rōma. 2. Cīvēs Rōmānī urbem suam turribus altīs et mūrīs longīs mūnīverant. 3. Ventī nāvīs longās prohibēbant fīnibus hostium adpropinquāre. 4. Imperātor a clientibus suīs calcāria aurī et alia īnsignia accēpit. 5. Mīlitēs Rōmānī cum hostibus bella saeva gessērunt et eōs caede magnā superāvērunt. 6. Alia animālia terram, alia mare amant. 7. Nāvēs longae quae auxilium ad imperātōrem portābant ignī ab hostibus dēlētae sunt. 8. In eō marī avis multās vīdimus quae longē ā terrā volāverant. 9. Nōnne vīdistis nāvīs longās hostium et ignīs quibus urbs nostra vāstābātur? Certē, sed nec caedem cīvium nec fugam clientium vīdimus. 10. Avēs et alia animālia, ubi ignem vīdērunt, salūtem fugā petere celeriter incēpērunt. 11. Num. iūdex in peditum ōrdinibus stābat? Minimē, iūdex erat apud equitēs et equus eius īnsigne pulchrum gerēbat.

[Illustration: NAVES LONGAE]

II. 1. Because of the lack of grain the animals of the village were not able to live. 2. When the general[2] heard the rumor, he quickly sent a horseman to the village. 3. The horseman had a beautiful horse and wore spurs of gold. 4. He said to the citizens, “Send your retainers with horses and wagons to our camp, and you will receive an abundance of grain.” 5. With happy hearts they hastened to obey his words.[3]

[Footnote 2: Place first.]

[Footnote 3: Not the accusative. Why?]

LESSON XLIV IRREGULAR NOUNS OF THE THIRD DECLENSION · GENDER IN THE THIRD DECLENSION

[Special Vocabulary]

«arbor, arboris», f., tree (arbor) «collis, collis (-ium)», m., hill «dēns, dentis (-ium)», m., tooth (dentist) fōns, fontis (-ium), m.. fountain, spring; source «iter, itineris», n., march, journey, route (itinerary) «mēnsis, mēnsis (-ium)», m., month «moenia, -ium», n., plur., walls, fortifications. Cf. «mūrus» «mōns, montis (-ium)», m., mountain; «summus mōns», top of the mountain «numquam», adv., never «pōns, pontis», m., bridge (pontoon) «sanguis, sanguinis», m., blood (sanguinary) «summus, -a, -um», highest, greatest (summit) «trāns», prep, with acc., across (transatlantic) «vīs (vīs)», gen. plur. «virium», f. strength, force, violence (vim)

«246.» PARADIGMS

  [Transcriber’s Note:
  The original text gives «vī-» and «vīr-» as the “Bases” of «vīs», and
  omits the “Stems” for both words. The forms have been regularized to
  agree with the inflectional table in the Appendix.]

          «vīs», f., force «iter», n., march
  STEMS «vī-» and «vīri-» «iter-» and «itiner-»
  BASES «v-» and «vīr-» «iter-» and «itiner-»

SINGULAR Nom. vīs iter Gen. vīs (rare) itineris Dat. vī (rare) itinerī Acc. vim iter Abl. vī itinere

PLURAL Nom. vīrēs itinera Gen. vīrium itinerum Dat. vīribus itineribus Acc. vīrīs, or -ēs itinera Abl. vīribus itineribus

«247.» There are no rules for gender in the third declension that do not present numerous exceptions.[1] The following rules, however, are of great service, and should be thoroughly mastered:

1. «Masculine» are nouns in «-or», «-ōs», «-er», «-ĕs» (gen. «-itis»).

a. «arbor», tree, is feminine; and «iter», march, is neuter.

2. «Feminine» are nouns in «-ō», «-is», «-x», and in «-s» preceded by a consonant or by any long vowel but «ō».

a. Masculine are «collis» (hill), «lapis», «mēnsis» (month), «ōrdō», «pēs», and nouns in «-nis» and «-guis»—as «ignis», «sanguis» (blood)—and the four monosyllables

«dēns», a tooth; «mōns», a mountain «pōns», a bridge; «fōns», a fountain

  3. «Neuters» are nouns in «-e», «-al», «-ar», «-n», «-ur», «-ŭs», and
  «caput».

    [Footnote 1: Review §60. Words denoting males are, of course,
    masculine, and those denoting females, feminine.]

«248.» Give the gender of the following nouns and the rule by which it is determined:

«animal» «calamitās» «flūmen» «lapis» «nāvis» «avis» «caput» «ignis» «legiō» «opus» «caedēs» «eques» «īnsigne» «mare» «salūs» «calcar» «fīnis» «labor» «mīles» «urbs»

«249.» EXERCISES

First learn the special vocabulary, p. 292.

I. The First Bridge over the Rhine. Salūs sociōrum erat semper cāra Rōmānīs. Ōlim Gallī, amīcī Rōmānōrum, multās iniūriās ab Germānīs quī trāns flūmen Rhēnum vivēbant accēperant. Ubi lēgātī ab iīs ad Caesarem imperātōrem Rōmānum vēnērunt et auxilium postulāvērunt, Rōmānī magnīs itineribus ad hostium fīnīs properāvērunt. Mox ad rīpās magnī flūminis vēnērunt. Imperātor studēbat cōpiās suās trāns fluvium dūcere, sed nūllā viā[2] poterat. Nūllās nāvīs habēbat. Alta erat aqua. Imperātor autem, vir clārus, numquam adversā fortūnā commōtus, novum cōnsilium cēpit. Iussit suōs[3] in[4] lātō flūmine facere pontem.